در ادامه این مطالب را می بینید :
- روان‌کننده سیمان چیست؟
- روان‌کننده گچ چیست؟
- تاثیر روان کننده ها در ملات گچ و سیمان
- تفاوت روان‌کننده گچ و روان‌کننده سیمان:
- چه روانسازی برای ترکیب سیمان و گچ مناسب است؟
- ترکیبات مواد اولیه روان کننده ها:
- انواع روان کننده ها
- با استفاده از روان کننده، آیا خصوصیات فیزیکی گچ تغیر می‌کند؟
- طریقه مصرف روان کننده:
- نکات مهم در استفاده از روان‌کننده گچ و سیمان:
آشنایی با مواد روان کننده گچ و سیمان
لینک خرید انواع افزودنی های ارتقا دهنده گچ و سیمان در پارس اور:
زودگیرکننده / کندگیرکننده / الیاف مستحکم کننده / روان کننده / رنگدانه / فوم ساز / پرلیت سبک کننده
روان‌کننده سیمان چیست؟
روان‌کننده سیمان یک افزودنی شیمیایی است که به بتن یا ملات سیمانی اضافه می‌شود تا با کاهش میزان آب مورد نیاز، روانی و کارپذیری آن را افزایش دهد. این مواد بدون اینکه بر مقاومت نهایی بتن تاثیر منفی بگذارند، باعث می‌شوند بتن آسان‌تر پمپ شود و بهتر در قالب‌ها قرار گیرد. روان‌کننده‌های سیمان می‌توانند گیرش بتن را کنترل کرده و کیفیت سطحی و دوام بتن را بهبود دهند. انواع مختلفی از این روان‌کننده‌ها وجود دارد که بسته به سرعت گیرش و شرایط پروژه انتخاب می‌شوند. لینک خرید روان کننده بتن
استفاده از روانسازها می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش دوام و کارایی بتن کمک کند.
روان‌کننده گچ چیست؟
روان‌کننده گچ یک افزودنی است که برای افزایش روانی و کارپذیری ملات‌های گچی استفاده می‌شود بدون اینکه نیاز به افزایش آب باشد. این مواد کمک می‌کنند گچ راحت‌تر پخش شود، سطحی صاف‌تر ایجاد کند و از ترک خوردن سریع جلوگیری شود. روان‌کننده‌های گچ به دلیل سرعت بالای گیرش گچ، طوری طراحی شده‌اند که بتوانند زمان کارکرد ملات را کمی افزایش دهند و کیفیت محصول نهایی مثل پنل‌های گچی یا گچ‌بری را بهبود ببخشند. لینک خرید روان کننده گچ
استفاده از روانساز در گچ می‌تواند به افزایش کیفیت کار، کاهش ترک‌خوردگی و بهبود زمان گیرش گچ کمک کند.
تاثیر روان کننده ها در ملات گچ و سیمان
تأثیر روان‌کننده‌ها در گچ و سیمان به‌طور کلی در افزایش روانی (کارپذیری)، کاهش مصرف آب، بهبود کیفیت نهایی و کنترل زمان گیرش خلاصه می‌شود. این افزودنی‌ها بدون آنکه خواص مقاومتی نهایی را کاهش دهند، باعث بهبود فرآیند اجرا و خواص فیزیکی ملات یا بتن می‌شوند. روان‌کننده‌ها ابزارهایی کلیدی در بهینه‌سازی فرمولاسیون گچ و سیمان هستند که ضمن افزایش کارایی و کیفیت، باعث صرفه‌جویی در آب، زمان و انرژی می‌شوند. انتخاب نوع مناسب روان‌کننده بسته به نوع پروژه، دمای محیط، نوع مصالح و نیاز اجرایی اهمیت بالایی دارد.
- کاهش مصرف آب و افزایش روانی گچ
- افزایش زمان کارپذیری (تاخیر در گیرش اولیه برای اجرای بهتر)
- جلوگیری از ترک‌خوردگی سطحی ناشی از خشک شدن سریع
- بهبود کیفیت سطح گچ، یکنواختی و پرداخت نهایی
- کاهش نسبت آب به سیمان (افزایش مقاومت فشاری نهایی)
- افزایش روانی و قابلیت پمپ شدن بتن یا ملات
- کنترل زمان گیرش (کاهش یا افزایش بسته به نوع روان‌کننده)
- بهبود تراکم، کاهش حباب‌های هوا و افزایش دوام بتن یا ملات
تفاوت روان‌کننده گچ و روان‌کننده سیمان:
از نظر ترکیب شیمیایی:
- روان‌کننده گچ: معمولاً بر پایه‌ی مواد آلی مانند پلی‌کربوکسیلات‌ها، لیگنوسولفونات‌ها، یا ترکیبات مشتق از پروتئین ساخته می‌شوند. این روان‌کننده‌ها با توجه به ویژگی‌های خاص گچ، مثل سرعت گیرش بالا، طراحی می‌شوند.
- روان‌کننده سیمان: بیشتر از ترکیبات نفتالین سولفونات‌ها، لیگنوسولفونات‌ها و پلی‌کربوکسیلات اترها ساخته می‌شوند. این ترکیبات برای کنترل آب‌گیری آهسته‌تر سیمان در بتن یا ملات طراحی شده‌اند.
از نظر عملکرد و تأثیر:
- روان‌کننده گچ: افزایش روانی ملات گچ بدون نیاز به آب زیاد، کاهش ترک خوردگی سطحی ناشی از خشک شدن سریع، کاهش زمان کارپذیری شدید گچ (با کنترل گیرش سریع)
- روان‌کننده سیمان: بهبود روانی بتن یا ملات سیمانی، کاهش نسبت آب به سیمان (افزایش مقاومت نهایی)، کنترل زمان گیرش (افزایش یا کاهش بسته به نوع روان‌کننده)
از نظر میزان مصرف:
- روان‌کننده گچ: دوز معمولاً پایین‌تر است (مثلاً ۰.۲ تا ۰.۵ درصد وزن خشک گچ) چون گچ نسبت به سیمان زودگیرتر است و واکنش‌پذیری بالاتری دارد.
- روان‌کننده سیمان: دوز ممکن است از ۰.۵ تا ۲ درصد وزن سیمان متغیر باشد بسته به نوع روان‌کننده و شرایط اجرایی (بتن معمولی یا خودتراز، بتن روان، بتن زودگیر یا دیرگیر).
از نظر کاربرد صنعتی:
- روان‌کننده گچ: در تولید گچ‌های ساختمانی، پنل‌های گچی (گچ برگ/کناف)، مجسمه‌سازی، گچ‌های قالب‌گیری صنعتی و دندان‌پزشکی کاربرد دارد.
- روان‌کننده سیمان: در بتن آماده، ملات‌های بنایی، کف‌سازی، پیش‌ساخته‌های بتنی، تونل‌سازی، شات‌کریت، و بتن خودتراکم (SCC) استفاده می‌شود.
چه روانسازی برای ترکیب سیمان و گچ مناسب است؟
واکنش شیمیایی گچ (CaSO₄·0.5H₂O) با آب بسیار سریع است. سیمان ترکیبی پیچیده‌تر دارد (C3S, C2S, C3A, C4AF) که نیاز به کنترل زمان‌برتری دارد. گچ و سیمان واکنش‌های متفاوت و حتی بعضاً ناسازگار با هم دارند. برای ترکیب گچ و سیمان که شرایطی خاص دارد، باید از روان‌کننده‌هایی استفاده کرد که هم با گچ و هم با سیمان سازگاری شیمیایی دارند. تا بتوانند زمان گیرش و روانی را به‌طور متعادل کنترل کنند. روانساز های گچ از نظر کلی سازگاری بیشتری با مواد دارند و برای ترکیب گچ و سیمان مناسب تر است. لینک خرید روانساز گچ و سیمان
ترکیبات مواد اولیه روان کننده ها:
روانسازها معمولاً از ترکیبات شیمیایی مختلفی ساخته می‌شوند که برای بهبود خواص روانی مصالح ساختمانی طراحی شده‌اند. این ترکیبات می‌توانند شامل:
- پلیمرها: مانند پلی‌کربوکسیلات‌ها که به عنوان روان کننده‌های فوق روان کننده استفاده می‌شوند.
- سولفونات‌ها: مانند نفتالین سولفونات که به عنوان روانسازهای معمولی کاربرد دارند.
- لیگنوسولفونات‌ها: که از فرآورده‌های جانبی صنعت کاغذسازی به دست می‌آیند و به عنوان روانساز اقتصادی استفاده می شود.
- فومارات‌ها: که می‌توانند به عنوان روانسازهای تسریع کننده عمل کنند. این ترکیبات به صورت مایع یا پودر در بازار موجود هستند و بر اساس نیاز پروژه و خواص مورد نظر، انتخاب و استفاده می‌شوند.
هر کدام از این مواد دارای خصوصیات شیمیایی منحصر به فردی هستند که به آنها امکان می‌دهد تا در فرآیند ساخت و ساز به عنوان روانساز عمل کنند. انتخاب صحیح روانساز بر اساس خصوصیات مورد نیاز برای مصالح و شرایط کاری پروژه اهمیت دارد.
انواع روان کننده ها
روان‌کننده‌ها از نظر کارایی و قدرت روان‌کنندگی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
۱. روان‌کننده‌های معمولی (Plasticizers)
این دسته ساده‌ترین نوع روان‌کننده‌ها هستند که قدرت روان‌کنندگی کمی دارند و می‌توانند حدود ۵ تا ۱۲ درصد از آب مورد نیاز ملات یا بتن را کاهش دهند. عملکرد آنها بیشتر در بهبود نسبی روانی و کارپذیری است و برای پروژه‌های معمولی یا ملات‌های ساده مناسب‌اند. مواد پایه‌ی این گروه اغلب لیگنوسولفونات‌ها هستند که قیمت پایینی دارند اما اثرگذاری محدودی دارند.
۲. فوق‌روان‌کننده‌ها (Superplasticizers)
این نوع روان‌کننده‌ها قدرت بیشتری دارند و می‌توانند بین ۱۲ تا ۲۵ درصد از مصرف آب را کاهش دهند. آنها روانی ملات یا بتن را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهند و برای بتن‌های پمپی، قطعات پیش‌ساخته یا جایی که مقاومت نهایی بالا نیاز است، استفاده می‌شوند. ترکیباتی مثل نفتالین سولفونات یا ملامین سولفونات در این گروه قرار می‌گیرند.
۳. فوق‌روان‌کننده‌های پیشرفته (High Range Superplasticizers)
پیشرفته‌ترین و قوی‌ترین نوع روان‌کننده‌ها هستند که قدرت کاهش آب آنها به بیش از ۲۵ تا ۴۰ درصد می‌رسد. این دسته بر پایه پلی‌کربوکسیلات اتر ساخته می‌شوند و روانی بسیار بالایی ایجاد می‌کنند. مناسب برای بتن‌های خودتراکم (SCC)، چسب‌های ساختمانی، ملات‌های ترکیبی گچ و سیمان، و پروژه‌های حساس با نیاز فنی بالا هستند. این مواد کنترل دقیق‌تری بر زمان گیرش و کارایی طولانی‌مدت دارند، هرچند قیمت بالاتری نیز دارند.
با استفاده از روان کننده، آیا خصوصیات فیزیکی گچ تغیر می‌کند؟
بعد از استفاده از روان‌کننده، خصوصیات فیزیکی و رفتاری گچ به‌طور قابل توجهی تغییر می‌کند. این تغییرات هم در حالت تازه (ملات خیس) و هم در حالت سخت شده (پس از گیرش) دیده می‌شوند.
استفاده از روان‌کننده باعث بهبود خواص فیزیکی گچ، افزایش کیفیت اجرا، کاهش مصرف آب، و افزایش دوام و مقاومت می‌شود، بدون اینکه تاثیر منفی چشمگیری بر رفتار گیرش و سخت شدن داشته باشد، به شرطی که نوع روان‌کننده و دوز مصرفی به درستی انتخاب شود.
- افزایش روانی و سیالیت: ملات گچ بسیار نرم‌تر و روان‌تر می‌شود و راحت‌تر روی سطوح پخش می‌شود بدون نیاز به آب اضافی.
- کاهش مصرف آب: با افزودن روان‌کننده، میزان آب لازم برای رسیدن به روانی مطلوب کاهش می‌یابد. این موضوع باعث بهبود تراکم گچ و افزایش کیفیت سطح می‌شود.
- افزایش زمان کارپذیری (Workability): روان‌کننده‌ها معمولاً باعث می‌شوند مدت زمانی که می‌توان با ملات کار کرد (قبل از گیرش) کمی بیشتر شود، که این موضوع برای اجرای راحت‌تر بسیار مفید است.
- کاهش ترک‌خوردگی: کاهش آب مصرفی باعث می‌شود که گچ در هنگام خشک شدن کمتر دچار جمع‌شدگی و ترک شود.
- افزایش مقاومت فشاری و سطحی: به دلیل تراکم بهتر و کاهش حباب‌های هوا، گچ نهایی سخت‌تر و مقاوم‌تر می‌شود.
- بهبود سطح نهایی: سطح گچ با استفاده از روان‌کننده صاف‌تر، یکنواخت‌تر و بدون پوسته یا خلل و فرج می‌شود.
- تأثیر محدود بر زمان گیرش: بسته به نوع روان‌کننده، ممکن است زمان گیرش کمی به تأخیر بیفتد ولی در اکثر موارد این تغییر قابل کنترل و ناچیز است.
طریقه مصرف روان کننده:
روش مصرف روان‌کننده‌ها در ترکیب گچ و سیمان معمولاً به این صورت است که ابتدا روان‌کننده را در آب مورد استفاده برای اختلاط حل می‌کنند تا به طور یکنواخت در مخلوط پخش شود. سپس گچ و سیمان به تدریج به این محلول افزوده شده و همزمان به خوبی مخلوط می‌شوند تا روان‌کننده بتواند تاثیر خود را در بهبود روانی، کاهش مصرف آب و کنترل زمان گیرش اعمال کند. این روند باعث می‌شود ملات یا بتن روان‌تر و کارپذیرتر شود بدون اینکه نیاز به آب اضافی باشد.
میزان مصرف روان‌کننده بسته به نوع و هدف استفاده متفاوت است، اما معمولاً در محدوده‌ای بین ۰.۲ تا ۱ درصد وزن خشک مواد ترکیبی قرار می‌گیرد. رعایت دوز مناسب و اختلاط کامل اهمیت زیادی دارد تا از نتیجه مطلوب و یکنواختی ملات اطمینان حاصل شود. همچنین بهتر است ملات در زمان مناسب و قبل از اینکه روانی خود را از دست بدهد، به کار گرفته شود تا بهترین عملکرد و کیفیت حاصل شود.
نکات مهم در استفاده از روان‌کننده گچ و سیمان:
- دوز مصرف دقیق رعایت شود: مقدار روان‌کننده باید طبق توصیه سازنده و نوع پروژه تنظیم شود تا از اثرات منفی مثل گیرش نامناسب جلوگیری شود.
- ترکیب یکنواخت: روان‌کننده باید به خوبی در مخلوط گچ یا سیمان پخش شود تا عملکرد بهینه حاصل شود.
- زمان افزودن مناسب: معمولاً روان‌کننده‌ها به آب اختلاط اضافه می‌شوند، ولی در برخی موارد ممکن است در مرحله اولیه یا در حین اختلاط افزوده شوند؛ زمان درست اضافه کردن تاثیر زیادی دارد.
- پرهیز از افزودن بیش از حد: اضافه کردن روان‌کننده بیش از حد باعث کاهش مقاومت، ایجاد جداشدگی و گاهی افزایش زمان گیرش می‌شود.
- سازگاری با سایر افزودنی‌ها: قبل از ترکیب روان‌کننده با افزودنی‌های دیگر، از سازگاری آنها اطمینان حاصل شود تا واکنش‌های ناخواسته رخ ندهد.
- کنترل دمای محیط: دمای محیط بر عملکرد روان‌کننده‌ها تاثیر دارد، مخصوصاً در گچ که گیرش سریع است؛ در دماهای بالا ممکن است زمان کارپذیری کاهش یابد.
- مخلوط کردن کامل: اختلاط کامل و کافی تضمین می‌کند روان‌کننده به طور یکنواخت تاثیر بگذارد و کیفیت ملات بهتر شود.
- آزمایش پیش از اجرا: قبل از مصرف در پروژه اصلی، بهتر است نمونه‌ای از ملات با روان‌کننده آزمایش شود تا از کیفیت و رفتار ملات اطمینان حاصل گردد.
- ذخیره‌سازی صحیح: روان‌کننده‌ها باید در شرایط مناسب و دور از یخ‌زدگی و نور مستقیم نگهداری شوند تا خواص خود را حفظ کنند.
- اطلاع از نوع روان‌کننده: دانستن اینکه روان‌کننده مخصوص سیمان است یا گچ، یا هر دو، به انتخاب درست و جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک می‌کند.
نوشته شده در: دانشنامه پارس اور
