خاک رس چیست؟

خاک رس یک سنگ طبیعی یا ماده خاکی ریزدانه است که یک یا چند کانی رسی را با آثاری از اکسیدهای فلزی و مواد آلی ترکیب می کند.

خاک رس، یک ماده طبیعی که عمدتاً از مواد معدنی ریزدانه تشکیل شده است، از زمان های قدیم توسط انسان برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.

این ماده از هوازدگی شیمیایی و تجزیه فیزیکی سنگ ها سرچشمه می گیرد و عمدتاً از سیلیس، آلومینا و آب تشکیل شده است.

انواع خاک رس بر اساس ترکیب کانی شناسی و خواص فیزیکی آن ها دسته بندی می شوند که در تعیین مناسب بودن آنها برای کاربردهای مختلف صنعتی ضروری است.

خواص منحصر به فرد آن، مانند انعطاف پذیری در هنگام خیس شدن و توانایی سخت شدن هنگام خشک شدن یا پختن، آن را به یک منبع ضروری در حوزه های متعدد از جمله هنر، ساخت و ساز، پزشکی و علوم محیطی تبدیل کرده است.

در زمینه معدن، انواع خاک رس اغلب برای استفاده در ساخت و ساز، سرامیک و سایر صنایع مورد استفاده قرار می گیرد و استخراج می شود.

لینک خرید انواع خاک رس در پارس اور:

بنتونیت / زئولیت / کائولن / خاک اخرا

انواع خاک رس:

طبقه بندی انواع خاک رس می تواند پیچیده تر و دقیق تر باشد، با انواع فرعی و تغییرات متعدد بر اساس ترکیب شیمیایی و خواص فیزیکی آنها.

نوع خاک رس موجود در یک معدن اغلب با توجه به شرایط زمین شناسی و محل خاص کانسار تعیین می شود.

هر نوع خاک رس دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که آن را برای کاربردهای خاص مناسب می‌سازد.

عملیات استخراج معمولاً برای استخراج و پردازش خاک‌هایی طراحی می‌شود که با مشخصات کاربرد مورد نظر آنها مطابقت دارد.

در اینجا برخی از انواع خاک رس موجود در معادن آورده شده است:

1. خاک رس کائولینیت: همچنین به عنوان خاک رس چینی شناخته می شود، این رایج ترین انواع خاک رس استخراج شده برای استفاده تجاری است.

سرشار از ماده معدنی کائولینیت است که یک سیلیکات آلومینیوم هیدراته است.

خاک رس کائولینیت با رنگ سفید، بافت پلاتی و درجه انکسار بالا مشخص می شود.

به طور گسترده ای در تولید چینی، کاغذ، رنگ، لاستیک و به عنوان پرکننده در فرآیندهای مختلف تولید استفاده می شود.

2. گل رس: این یک خاک رس بسیار پلاستیکی است که عمدتاً از مواد رسی رسوبی و ریزدانه تشکیل شده است.

خاک رس گلوله ای در مقادیر زیادی برای استفاده در صنعت سرامیک، به ویژه در تولید ظروف چینی خوب، لوازم بهداشتی و سایر محصولات ظروف سفید استخراج می شود.

اغلب برای بهبود انعطاف پذیری و استحکام آنها با خاک رس های دیگر مخلوط می شود.

3. خاک رس بنتونیت: بنتونیت به دلیل ظرفیت تورم بالا در هنگام خیس شدن شناخته شده است.

معادن بنتونیت را برای استفاده در گل های حفاری، به عنوان چسب در ماسه های ریخته گری، در ساخت گلوله های سنگ آهن و به عنوان جاذب مایعات مختلف استخراج می کنند.

همچنین در صنایع دارویی و آرایشی استفاده می شود.

4. خاک رس آتشی: انواع خاک رس آتشی نوعی خاک رس است که در برابر حرارت بسیار مقاوم است و در ساخت آجرهای نسوز که در پوشش کوره ها، کوره ها و سایر سازه های با دمای بالا ضروری است، استفاده می شود.

همچنین سرشار از سیلیس و آلومینا است و معمولاً در مقایسه با سایر خاک‌های رس، مقدار بیشتری از مواد روان‌کننده دارد.

5. خاک رس معمولی: این یک اصطلاح عمومی برای انواع خاک رس است که به دلیل ناخالصی برای استفاده در سرامیک مناسب نیستند.

رس های معمولی اغلب در رسوبات سطحی یا نزدیک به سطح یافت می شوند و در تولید آجر، کاشی و سایر مصالح ساختمانی استفاده می شوند.

6. خاک رس فولر: این رس سرشار از آلومینا و سیلیس است و ظرفیت جذب بالایی دارد.

در صنایع مختلفی مانند بستر حیوانات خانگی، فیلتراسیون و به عنوان جاذب روغن و سایر مایعات استفاده می شود. همچنین در تمیز کردن و رنگ‌زدایی پشم و سایر منسوجات استفاده می‌شود.

7. خاک رس سپیولیت: یک کانی رسی فیبری، سپیولیت به دلیل خواص جذب استثنایی آن استخراج می شود و معمولاً در ساخت بستر گربه، به عنوان حامل کودها و در کاربردهای مختلف صنعتی استفاده می شود.

8. خاک رس آتاپولژیت: خاک رس آتاپولژیت که به دلیل خاصیت تورم و سطح بالای آن شناخته شده است، در کاربردهایی که نیاز به ظرفیت جذب بالایی دارند استفاده می شود.

اغلب در صنعت نفت و گاز برای گل حفاری و در بخش کشاورزی به عنوان یک نرم کننده خاک استفاده می شود.

9. خاک رس اسمکتیت: اسمکتیت ها مانند مونتموریلونیت و بنتونیت به دلیل خاصیت تورم کنندگی خود در مواجهه با آب شناخته می شوند.

آنها در گل های حفاری، به عنوان اصلاح کننده خاک، و در ساخت محصولات مختلف مانند رنگ، لوازم آرایشی و دارویی استفاده می شوند.

10. خاک رس ایلیت: ایلیت یک کانی رسی شبیه میکا است که معمولاً در شیل یافت می شود و جزء مهمی از بسیاری از ذخایر رسی است.

این نوع از انواع خاک رس در ساخت کاغذ، رنگ و به عنوان پرکننده در محصولات مختلف استفاده می شود.

کاربرد انواع خاک رس:

خاک انواع خاک رس با نامهای مختلفی بر اساس کاربرد آن شناخته می شود.

در زیر خلاصه ای از انواع خاک رس بر اساس کاربرد آنها در فعالیت های مختلف آورده شده است:

1.خاک سفالی: این رایج ترین نوع خاک رس است و با ماهیت متخلخل و سهولت استفاده مشخص می شود.

برای ساخت طیف وسیعی از اقلامی که در معرض دمای بالا نیستند مناسب است.

کاربرد در سفال: گل سفالی به طور گسترده در سفال برای ایجاد وسایل کاربردی و تزئینی مانند گلدان، کاسه و گلدان استفاده می شود.

پس از شکل دهی، این اقلام معمولاً در دمای نسبتاً پایین (بین 1000 درجه سانتیگراد تا 1200 درجه سانتیگراد) پخته می شوند که کیفیت متخلخل را حفظ می کند و امکان استفاده از لعاب ها را برای مقاصد ضد آب و تزئینی فراهم می کند.

2.خشت ظروف سنگی: ظروف سنگی شکلی متراکم و بادوام از سرامیک است که برای ساخت اقلامی که به دمای بالاتر و استحکام بیشتری نیاز دارند مناسب است.

کاربرد در ظروف سفره: ظروف سنگی به دلیل دوام و مقاومت در برابر شوک حرارتی معمولاً در تولید ظروف ظروف مانند بشقاب، فنجان و نعلبکی استفاده می شود.

در دماهای بین 1200 درجه سانتیگراد تا 1400 درجه سانتیگراد پخته می شود که منجر به یک پوشش شیشه ای غیر متخلخل می شود که برای استفاده ایمن از مواد غذایی نیازی به لعاب ندارد.

3.خاک چینی: خاک رس چینی که به دلیل کیفیت و شفافیت بالا معروف است، از ذرات ریزتر تشکیل شده است و کار با آن نسبت به ظروف سفالی یا سنگی چالش برانگیزتر است.

کاربرد در هنرهای زیبا و ظروف غذاخوری: چینی به دلیل استحکام، سفیدی و قابلیت نگه داشتن اشکال پیچیده در ساخت آثار هنری زیبا و ظروف باکیفیت استفاده می شود.

در دماهای بسیار بالا (بین 1200 درجه سانتیگراد تا 1450 درجه سانتیگراد) شلیک می شود و در نتیجه یک ماده بسیار شیشه ای و غیر متخلخل ایجاد می شود.

4.گلوله گلی: این نوع خاک رس بسیار پلاستیکی است و خاصیت اتصال عالی دارد و برای بدنه های سرامیکی که نیاز به جزئیات ریز و سطوح صاف دارند، انتخابی ارجح است.

کاربرد در ظروف بهداشتی: گل رس گلوله ای معمولاً در تولید لوازم بهداشتی مانند توالت، سینک و وان استفاده می شود.

ترکیب ریزدانه آن باعث می شود تا درجه بالایی از دقت و ایجاد سطوح صاف و ضد آب ایجاد شود.

5.رس آتش سوزی: خاک رس آتشی یک خاک رس با دمای بالا است که در برابر حرارت و مواد شیمیایی بسیار مقاوم است.

کاربرد در فرآورده های نسوز: خاک نسوز به دلیل خاصیت نسوز بودن در ساخت آجر، آستر کوره ها و سایر مصارف با دمای بالا مانند فولادسازی و شیشه سازی استفاده می شود.

6.خشت بنتونیت: این نوع خاک در هنگام خیس شدن خاصیت تورم عالی دارد و سرشار از مواد معدنی به ویژه مونتموریلونیت است.

کاربرد در ساختمان: خاک رس بنتونیت در صنعت ساختمان سازی برای مصارف مختلف از جمله به عنوان درزگیر در سدهای خاکی، گل حفاری در چاه های نفت و گاز و به عنوان چسب در تولید سیمان پرتلند استفاده می شود.

کاربرد در مهندسی محیط زیست: در کاربردهای زیست محیطی از بنتونیت برای تثبیت و آب بندی خاک در محل های دفن زباله و تاسیسات تصفیه فاضلاب برای جلوگیری از شستشوی آلاینده ها استفاده می شود.

7.رس کائولن: همچنین به عنوان خاک رس چین شناخته می شود، این خاک رس نرم و سفید است که عمدتا از کانی کائولینیت تشکیل شده است.

کاربرد در سرامیک: کائولن در تولید ظروف چینی و استخوانی برای افزایش سفیدی و شفافیت استفاده می شود. همچنین به عنوان پرکننده عمل می کند و به تشکیل یک خمیر صاف کمک می کند.

کاربرد در صنعت کاغذ: کائولن یک عنصر کلیدی در ساخت کاغذ براق است که به عنوان پوششی عمل می کند که سطح و شفافیت کاغذ را بهبود می بخشد.

کاربرد در لوازم آرایشی و دارویی: به دلیل خاصیت ساینده و جاذب ملایم، در انواع محصولات آرایشی و بهداشتی و دارویی مانند ماسک صورت، صابون و پماد استفاده می شود.

8.خشت آجری: خشت آجری یک اصطلاح کلی برای خاک رس است که در تولید آجر استفاده می شود.

کاربرد در ساختمان: از خشت خشتی برای ساخت آجر استفاده می شود که به دلیل استحکام و دوام یکی از مصالح اساسی ساختمان در ساختمان سازی است.

9.خشت مدل‌سازی: یک خاک رس پلاستیکی غیرخشک‌کننده که برای مجسمه‌سازی و مدل‌سازی استفاده می‌شود.

کاربرد در آموزش و هنر درمانی: گل رس مدل سازی معمولاً در محیط های آموزشی و هنر درمانی به دلیل سهولت استفاده و قابلیت استفاده مجدد از آن استفاده می شود و امکان ایجاد مجسمه های موقت و دائمی را فراهم می کند.

نوشته شده در : دانشنامه پارس اور